აბასთუმანში პატარა გალია...

 

ლადო ასათიანი

 

 

 

აბასთუმანში პატარა გალია

 

სახლია მთის ძირში მიდგმული,

 

ამ სახლში წაბლისფერთმიანი ქალია,

 

დიდბუნოვანი და დიდგული.

 

მე, როცა თამარის ციხიდან მოვდივარ

 

და ირგვლივ ღამეა უკუნი,

 

როდესაც დაღლილი სხეული ღონდება

 

და ისმის ხეობის გუგუნი,

 

როდესაც ეცემა ბილიკზე მეათედ

 

უბელო ღრუბელი საზარი

 

და დაღლილ-დაქანცულ ლაჟვარდებს მიათრევს

 

მდინარე ლოდების ზანზარით, —

 

პატარა სახლიდან, შარაგზის პირამდე,

 

უეცრად იფეთქებს ნაძვნარი;

 

ეს — იგი გამოჩნდა და ბილიკს მინათებს

 

მისი ნაწნავების ხანძარი.

 

აბასთუმანში პატარა გალია

 

სახლია მთის ძირში მიდგმული,

 

ამ სახლში წაბლისფერთმიანი ქალია,

 

დიდბუნოვანი და დიდგული...

 

 

 

1941

 

 

 

 

 

ამ ხეივანში ის ძალზე ხშირად ...

 

ლადო ასათიანი

 

 

 

ამ ხეივანში ის ძალზე ხშირად

 

დასეირნობდა ჩვენს სასახელოდ,

 

ხელში ცისფერი წიგნი ეჭირა

 

და აწეული ჰქონდა საყელო.

 

ერთი შეხედვით უზომოდ მკაცრი,

 

ახლოს არავის არ იკარებდა

 

და იდგა, როგორც სხვა დროის კაცი,

 

ფოთლებდაცვენილ ბაღის კარებთან.

 

ნეტავ იმ ასულს, ასულს საროტანს,

 

ვისაც ის თავის გულს გაუღებდა…

 

არვინ იცოდა რა უხაროდა

 

ან ასე ძლიერ რა აწუხებდა.

 

ბინდი რამ დაჰყვა სიჭაბუკიდან

 

მისი თვალების გაცისკროვნებას…

 

უმზერდა ხალხი და ხალხს უკვირდა

 

ამ სულ უბრალო კაცის ცხოვრება…

 

ერთ დღეს ის გაქრა და გულის შიგნით

 

ჩაგვიდგა რაღაც ნაღველის მსგავსი…

 

ნეტავ, ჭაბუკი ცისფერი წიგნით

 

კვლავ თუ გაივლის ამ ხეივანში?!

 

 

 

1942 წ.

 

 

 

ბარდნალა

 

ლადო ასათიანი

 

 

 

რა კარგი იყო ბარდნალა,

 

ბარდნალელების ბორანი,

 

ვარდებიანი ბარდნარი,

 

ბულბულთა ნაამბორალი,

 

ჩემი ხორგო და მარანი,

 

ჩემი ცეცხლი და ღადარი,

 

სახლის წინ ნაგრიგალარი,

 

გაფითრებული ჭადარი,

 

ჩემი კავი და სახნისი,

 

ჩემი თონე და ბეღელი

 

და დედა, დიასახლისი,

 

ჯანღონე გაუტეხელი,

 

ჩემი პაწია ქოთანი,

 

დუღილით ნაქოთქოთარი!

 

რა კარგი იყო ბარდნალა,

 

როგორი სათაყვანები!

 

ვარდებიანი ბარდნარი

 

და გუმარეშის ყანები!

 

თოხი პირგამოპირული,

 

გაციებული ბინული...

 

გახსოვს, ტყეები? ირიბად

 

ხეზე დაკრული თარჯები…

 

ვერ დაივიწყებ, ვინც გიყვარს,

 

შეყვარებული დარჩები …

 

გახსოვს, ცხენისწყლის ნაპირი,

 

თევზაობა და აპრილი?

 

გახსოვს, მაჭრით რომ გავბრუვდით,

 

და ძლივს რომ მივაბიჯებდით,

 

სახლში რომ ვეღარ დავბრუნდით

 

მისგან დამთვრალი ბიჭები?

 

გახსოვს, ღვინიან შემოდეგს

 

აივანზე რომ შემოვდექ?

 

გახსოვს, აფთარი ზამთარი,

 

ან გაზაფხული - პირიქით?

 

გახსოვს, ამტყდარი ავდარი

 

და სარეწკელას ბილიკი?

 

გახსოვს, სოფელი ლარჩვალი

 

და მეწისქვილე დამხრჩვალი?

 

გახსოვს, ჩვენ ორნი მარტონი

 

და ვარდიგორას ხანძარი

 

და დიდი გუჯუ ბატონი

 

თავისი ქამარ-ხანჯალით?

 

ხან ისე იყო, ხან ასე,

 

გახსოვს, ცაგერის ჭალაზე?

 

ეჰ, რა იქნება ხელახლა

 

დაიწყებოდეს თავიდან,

 

რაც დროის დენამ შელახა,

 

რაც დროსთან ერთად წავიდა!

 

რა კარგი იყო ბარდნალა,

 

როგორი სათაყვანები!

 

შენ, მამაჩემო, რად დარდობ,

 

რამ დაგისველა თვალები?

 

ან შენ სადა ხარ, დედილო,

 

რომ ლექსი გამაბედვინო?!

 

რად არ ჭიხვინებს ვეება

 

ლაფშა, ლაგამის მკვნეტავი?

 

ჰეი, ბავშვობის დღეებო,

 

დაბრუნდებოდეთ ნეტავი!

 

რა კარგი იყო ბარდნალა,

 

ბარდნალელების ბორანი,

 

ვარდებიანი ბარდნარი,

 

ბულბულთა ნაამბორალი!

 

 

 

1940

 

 

 

ასპინძა

ლადო ასათიანი

 

1

 

ყური დაუგდეთ, ასპინძის ადგილის დედა ჩურჩულობს,

თუ როგორ გავუმასპინძლდით, როგორ გავრეკეთ ურჯულო.

გადაიარა წინადღის ბრძოლების პაპანაქებამ,

ხმალს დასვენება უნდოდა, მხედრობას — დაბანაკება.

გადალეწილან შუბები… დროშები ჩამოძენძილან…

ნაომარ ქართველ მხედრობას ტრიალ მინდორში ეძინა.

მთვარემ მძინარე სახეებს ბნელი ბურუსი გადახსნა,

სუნთქვა მძინარე რაინდთა აბიბინებდა ბალახსა.

გართხმულან მწვანე ბალახში ზვიადნი, მსხვილბარკლიანნი;

ზოგი ლომია ლომგული, ზოგიც ვეფხია ბწკლიანი.

ერთიღა დადის ბანაკში, - ეს, ალბათ, ირაკლი არი.

აქა-იქ ცეცხლი ანთია, თოფზე მიკრულან გუშაგნი,

თვლემენ ცხენები მორთულნი ლამაზ უნაგირ-უზანგით.

შორს კლდეში ჭოტი გაჰკივის, მდინარე მიდის დუდუნით,

ხმიანი ხვრინვა გაისმის, თოხარიკების ფრუტუნი.

გადალეწილან შუბები… დროშები ჩამოძენძილან…

წუთით გატრუნულ ქარიშხალს ცხენის ფაფარში ეძინა.

იქნებ, სიზმარი გვესიზმრა, იქნება, არის ზღაპარი,

ვით შეიკედლებს ქარიშხალს ფიცხელი ცხენის ფაფარი?

ყური დაუგდეთ, ასპინძის ადგილის დედა ჩურჩულობს.

თუ როგორ გავუმასპინძლდით, როგორ გავრეკეთ ურჯულო.

 

2

 

გართხმულან მწვანე ბალახში მაღალნი, მსხვილბარკლიანნი,

ზოგი ლომია ლომგული, ზოგიც ვეფხია ბწკლიანი,

ერთიღა დადის ბანაკში, - ეს, ალბათ, ირაკლი არი…

სმენად ქცეულან მეფის წინ აღაბაბა და ხუდია,

ნეტავ რა უნდა მეფესა, გულში რა ცეცხლი უნთია?

- ცუდი იღბალი გვიღიმის, უომრად გავისრისებით,

თუ არ დავხერხეთ ამაღამ ასპინძის ხიდის ისრები,

რომ მტრის მაშველი ჯარები ვერ გამოვიდნენ ხიდზედა,

რაღა მაშველი სჭირდებათ, ბევრი არიან ისედაც.

ამაღამ ხერხი ვიხმაროთ, ხვალისთვის ხმალი ვინებოთ.

აბა, გაფრინდით, სამშობლოს დროშა გფარავდეთ, შვილებო!

აჩრდილებივით მიდიან აღაბაბა და ხუდია,

ალბათ, იმიტომ არ ჩანან, უჩინმაჩინის ქუდი აქვთ.

გარშემო ისევ უღონო ღამეა ჩამოძენძილი,

ძილფხიზლად სძინავთ ვაჟკაცებს, ღელავს ულვაშთა ჯეჯილი,

ყური დაუგდეთ, ასპინძის ადგილის დედა ჩურჩულობს,

თუ როგორ გავუმასპინძლდით, როგორ გავრეკეთ ურჯულო.

 

ვ

 

ინათა... ცისკრის ვარსკვლავის ბრწყინვამ წყვდიადი გარიყა,

ატოტდნენ თეთრი ცხენები, გამოეღვიძა ქარიშხალს.

გაშალეს ძუა-ფაფარი, კორიანტელი დაირხა…

სინამდვილეში ზღაპარი ასე ახდება ხანდისხან.

მოიგდეს თეთრი ნაბდები, მიუხარიათ მხარიმხარ.

ქართველო მამულიშვილო, ხელი ვადაზე გაიკარ!

მტერი ასპინძის სიმაგრეს შემოესია სერიდან,

წინა რიგებში მიგელავს პატარა კახი ცხენითა,

შეხვდება კოხტა ბელადსა, ხმალდახმალ გამოიტაცებს,

ტყვიას დაახლის ბეჭებში, უსულოდ დასცემს მიწაზე:

— ხმალი წუნკლებსო! - შესძახებს, რაზმებში გადავარდება, —

ასე სჩვევია ცხენდაცხენ ქარიშხალს განავარდება.

ასეთ ღელვაზე საკვირველს იტყოდნენ მამა-პაპანი:

— ზღვა როცა გაიფოფრება, ზეცაში ავა ფაფარით!

 

4

 

კაფეს და კაფეს ქართველთა, ვიდრე ჰყოფნიდათ ხმლის სისქე,

შეშინებულმა მტრის ჯარმა პირი იბრუნა ხიდისკენ.

ხიდი რომ არი, ხიდიც კი ომში ხანდახან ხუნდია,

განა ამაოდ იღვწოდა ბორჩალოელი ხუდია!

ყური დაუგდეთ, გრძნეული ადგილის დედა ჩურჩულობს:

წყალმა წაიღო წყეული, შემოსეული ურჯულო!

 

1942